Nagaguwa sa 2023 Annual Audit Report sang Commission on Audit (COA) para sa Department of Public Works and Highways (DPWH) ang P783,529,617.36 nga advance payments sa mga contractors nga wala pa nabawi tubtob sini nga ulihi nga quarter sang tuig.
Ang mga pondo ang para sa 353 proyekto sang imprastraktura nga natapos, terminated, ukon nagahulat sang terminasyon sang kontrata.
Ginpaandaman sang COA nga ini ang nagalapas sa Revised Implementing Rules and Regulations (IRR) sang RA No. 9184 kag nagatuga sang peligro nga daku ang madula sa pondo sang gobyerno.
Kalakip sa mga nagapanguna nga natukiban sang COA ang mga masunod:
P 388 milyon para sa 253 nga natapos nga proyekto.
P 351.7 milyon para sa 94 nga terminado nga proyekto.
P 43.7 milyon para sa anom nga proyekto nga nagahulat sang terminasyon.
Ang mga wala nabawi nga advance payments ang nagapakita sa kapaslawan nga buhinan ang mga bayad nga nagamandu sang 15% nga reduction gikan sa periodic progress payments sang mga kontratista tubtob sa dalayon nga mabayaran ang advances.
Kalakip naman sa mga isyu nga nakasaad sa findings ang kapaslawan nga i-forfeit ang advance payment bonds sa oras sang terminasyon sang kontrata.
Subong man ang kakulangan sa monitoring kag insakto nga pagbuhin gikan sa mga billing sang contractors.
Indi man kumpleto ang accounting records kag mga pagkaatrasar sa pagproseso sang mga claim sang contractors.
Mangin ang wala nabawi nga advances ang nagatuga sang dako nga balor sang pondo sang publiko nga indi magamit sang gobyerno para sa iban pa nga importante nga proyekto.
Bangud sini ginsuhestyon sang COA nga hinyuon ang gilayon nga pagbayad halin sa mga contractors ukon i-forfeit ang ila mga na-post nga bonds.
Dapat man nga suguran ang legal nga aksyon batuk sa mga nagapamalibad nga ibalik ang advances.
Hugot suno diri nga ipatuman ang pagsunod sa IRR sang RA No. 9184 kag mga patakaran sang DPWH sa pagbawi sang advance payments.
Subong man pagkaayuhon ang monitoring mechanisms agud masiguro ang timely nga pagbuhin sang advances gikan sa progress billings.
Dugang pa nga dapat man nga ipatuman ang mga probisyon sang kontrata nga nagatugot sa pagbuhin sang advances gikan sa mga claim sa iban pa nga proyekto sa karon nga may pareho nga contractors.
Kinahanglan nga ipapanaog ang mga administrative sanctions batuk sa mga tinawo nga napaslawan sa pagsunod sa mga proseso sang pagbawi.
Samtang, gin-report naman sang pamunuan sang DPWH ang padayon nga pagpaninguha nga sabton ang isyu, kablakip ang pag-isyu sang mga demand letters sa mga kontratista, pagbulig sa mga regional offices agud ipatuman ang koleksyon, kag pagpatiyayon sang mga legal nga remedyo.
Sa pihak sang mga tikang nga ini, ginhatagan pagtamod sang COA nga kinahanglan sang mas hugot nga pagsulundan kag dugang nga mga remedial nga aksyon agud malikawan ang dugang nga pagdabong sang wala nabawi nga advances.
(data source from COA 2023 Annual Audit Report for DPWH)
