ROXAS CITY, CAPIZ – Ginpatpat sang isa ka Doctor ang dapat mahibaluan nahanungod sa HIV ukon Human Immunodeficiency Virus.
Sa interview sang Bombo Radyo kay Dr. Ma. Aimy Villanueva Bialen, HIV Physician sang Roxas Memorial Provincial Hospital, iya ginpahayag nga ang HIV isa ka virus nga makapanubo sang immune system sang tawo kun ini ang makasulod sa lawas.
Ginpaathag man sang natungdan ang kinalain sang HIV kag AIDS; ang HIV amo ang virus, samtang ang AIDS ukon Acquired Immunodeficiency Syndrome amo ang stage sang balatian kun sa diin nagaguwa na ang iban nga mga komplikasyon pareho sang tuberculosis, pneumonia, chronic diarrhea, kag severe weight loss.
Ginpahayag man sang doktor nga ang HIV masami nakuha pinaagi sa dugo, semen, rectal fluid, kag gatas sang nanay.
Suno kay Dr. Bialen, sa una wala sang may ginabatyag ang isa ka tawo nga may HIV, apang ang pinaka-common nga mga palatandaan ukon sintomas amo ang pagnubo sang timbang, rashes sa panit, ubo, kag impeksyon sa baga pareho sang TB kag pneumonia nga pwede mag-appear sang pila ka tuig matapos magsulod ang virus.
Ma-diagnose ang HIV pinaagi sa laboratory testing. Ginpahanumdom man ni Dr. Bialen ang paggamit sang acronym nga ABCDE bilang paagi sa paglikaw sa HIV:
• A – Abstinence (paglikaw sa pakighilawas sa tawo nga wala mo nahibaluan ang iya status)
• B – Be faithful (sa asawa ukon partner)
• C – Correct condom use (eksakto nga paggamit sang proteksyon)
• D – Don’t do drugs (paglikaw sa paggamit sang illegal nga droga)
• E – Education (ukon ihibalo para malikawan ang HIV)
Dugang pa sang natungdan nga importante gid nga mahibaluan sang isa ka tawo ang iya HIV status tungod kun ma-detect ini sang temprano, may posibilidad nga mapunggan ang paglala sang balatian.
“Early detection, early cure,” suno kay Dr. Bialen — kag ini makahatag sang tyansa nga magpangabuhi sang normal kag mangin healthy kun nag-umpisa na sa pagpabulong batuk sa HIV.
