ROXAS CITY, CAPIZ- Ginpatpat sang isa ka abogado ang mga proseso sang pagbawi sang propedad kag pagpahalin sang mga umilistar ilabi na sa mga informal settlers.
Sa interview sang Bombo Radyo kay Atty. Necelle Y. Buenvenida sang Integrated Bar of the Philippines Capiz Chapter, iya ginpahayag nga may yara sang duha ka mga pamaagi sa pagpahalin sang mga informal settlers kag sa pagbawi sang tag-iya sang nga duta.
Una diri amo ang pagpasaka sang kaso nga Unlawful Detainer. Ang nasambit nga kaso ang kinahanglan nga ipasaka kun padayon nga ginaakuparan ang isa ka propedad matapos nga magtakop ang kinamatarong nga mag-akupar. Kalakip diri ang anay legal nga paghawid, pag-expire sang kinamatarong, demand nga maghalin na, kag ang pagpamalibad sang nag-akupar. Katuyuan sini nga mapadasig ang pagbawi sang tag-iya sang iya nga propedad.
Ikaduha amo ang kaso nga Forcible entry. Ang forcible entry ang isa ka legal nga aksyon nga ginagamit agud mabawi ang pisikal nga posisyon sang isa ka propedad. Sandig sa Rule 70 sang mga Rules of Court sa Pilipinas, ini ang nagakatabo kun ang isa ka tawo nga nagsulod sa isa ka kadutaan ukon building sa pwersahan nga pamaagi, pagpamahog, pagpangtunto, ukon pasekreto. Ang importante sa forcible entry amo ang prior physical possession sang nagareklamo kun sa diin ang tagreklamo ang kinahanglan nga pamatud-an nga siya ang una nga nagapanag-iya sang propedad nga gin-akuparan sang iban. Ang aksyon para sa forcible entry ang kinahanglan nga mapasaka sa sulod sang isa ka tuig umpisa sang madiskubre ang iligal nga pagsulod sa propedad.
Suno kay Atty. Buenvenida, mahimo man nga magdaog sa kaso apisar nga wala sang titulo nga hawid sa pamaagi sang paghatag sang mga legal nga dokumento sang kasugtanan sa pag-istar ukon pag-akupar sa amo nga duta.
Pahayag nya, apisar nga wala sang papel nga ginahawidan kag kun mapamatud-an nga may pahanugot kag legal ang proseso sang pag-akupar, indi ini madasig-dasig nga mapahalin.
Dugang pa sang natungdan, kun pwersahon nga pahalinon sang tag-iya ang isa ka tenant nga indi mag-agi sa legal nga proseso, mahimo nga mabaliskad sa kaso ang tag-iya, kag indi man pwede nga gub-on ang isa ka puluy-an sang tenant kun indi mag-agi sa insakto nga pamaagi.
Nagpahumdom naman ang natungdan, nga kun may kasubong sini nga hitabo, pakamaayuhon nalang kuntani nga iplastar ini mayad sa barangay aguid indi na kinahanglan pa nga magkinasuhay.
Interviewed by Bombo Roadnie Daban Dalanon
