Kinahanglan nga mag-agi sa nagakaigo nga mga pagsulundan kag proseso ang pag-utod kag pagbyahe sang kahoy, lubi kag kawayan.
Sa interview sang Bombo Radyo kay Atty. Emily Arboleda-Depon sang Integrated Bar of the Philippines-Capiz Chapter, iya ginpahayag nga ang Presidential Decree No. 705 ukon ang Forestry Reform Code of the Philippines ang may katuyuan nga proteheran ang mga kagulangan kag dunang manggad sang pungsod pamaagi sang regulasyon sa pagtroso kag pagkaingin. Kalakip man ang insakto nga pagdumala sa timber, bamboo, kag iban pa nga mga forest products agud malikawan ang tuman kag iligal nga pagpang-harvest.
Kadungan sini, ang Republic Act No. 9175 ukon ang Chainsaw Act of 2002, ang nagadumili sa paggamit sang chainsaw nga wala sang nagakaigo nga lisensya ukon permit. Katuyuan sang amo nga layi nga pakigbatuan ang iligal nga pagtroso kag malikawan ang halit sa palibot nga tuga sang tuman ukon wala sang kontrol nga paggamit sang chainsaw.
Suno kay Atty. Depon, may nagakaigo nga penalidad kag kaso sa sin-o man nga maglapas sa layi, kalakip ang multa kag posibilidad sang pagkapreso.
Pahayag nya, magluwas diri, ginlunsyar man sang Department of Environment and Natural Resources (DENR) ang bag-o nga regulasyon sa pag-ani, transportasyon, kag komersyal na paggamit ng kawayan. Sandig sa bag-o nga pagsulundan, kinahanglan nga magkuha sang permit antes i-harvest ukon ihalin ang kawayan, kag kinahanglan ini nga dokumentado agud masundan ang ginhalinan kag padulungan sini. Kabahin ini sang tikang sang gobyerno agud pasangkaron ang industriya sang pungsod samtang ginasigurado nga wala gina-abusaran ang dunang manggad kag nagapabilin ang ecological balance.
Dugang pa sang natungdan, kinahanglan nga makigkoordinar ang ang mga lokal nga gobyerno, mangunguma, kag negosyante sang kawayan na sa Community Environment and Natural Resources Office (CENRO) sa ila nga lugar agud nga makuha ang insakto nga pagsulundan, permit, kag impormasyon natuhoy sa nagakaigo nga pag-ani kag transportasyon sang kawayan. Dugang pa sang ahensya, ang pagsunod sa layi ang indi lamang proteksyon sa dunang-manggad kundi tikang man para sa mas maayos kag luwas nga palangitan-an sang mga komunidad na nagasalig sa kagulangan.
Interviewed by Bombo Roadnie Daban Dalanon
